Jak odróżnić nietolerancje pokarmowe od alergii?

Alergie pokarmowe, jak i nietolerancje są to rodzaje nadwrażliwości pokarmowych. Dolegliwości w obu przypadkach mogą być podobne, lecz główne różnice leżą w ich etiologii.

Czym jest nietolerancja pokarmowa?

W przypadku nietolerancji pokarmowej należy wiedzieć, że w reakcję tego typu nie jest zaangażowany układ autoimmunologiczny, czyli także nie powstają przeciwciała skierowane na różnego rodzaju pokarm, czyli alergeny. A odpowiada za nią długotrwały stan zapalny, toczący się w organizmie. Z reguły w większości przypadków reakcja ta jest spowodowana niedoborem enzymów trawiennych lub nieprawidłową, za małą aktywnością enzymów.
Przykładem najczęściej występujących nietolerancji pokarmowych są te dotyczące węglowodanów-cukrów.

Objawami nietolerancji pokarmowych są głównie biegunki, bóle brzucha, przelewanie się, czy inne objawy ze strony przewodu pokarmowego, ale także mogą być to częste bóle głowy, migreny, problemy ze skórą, przewlekły kaszel i katar, słaba odporność, ogólna słabość i złe samopoczucie. Występują one później, niż w przypadku objawów w alergii pokarmowej i mogą się utrzymywać kilka dni.

Nietolerancja pokarmowa zostaje z reguły wykryta i zdiagnozowana za pomocą występujących długotrwałych objawów, czasami wykonywany jest wodorowy test oddechowy. 

Pojęcie alergii pokarmowej 

Alergia w przeciwieństwie do nietolerancji, jest to reakcja ogólnoustrojowa uwarunkowana mechanizmami immunologicznymi, czyli taka w której wytwarzane zostają przeciwciała. Alergia pokarmowa może dotyczyć każdego narządu, jeżeli chodzi o objawy. Mogą występować pojedynczo, jak i po kilka na raz. Najczęstsze dotyczą skóry, układu oddechowego oraz przewodu pokarmowego.

I tu warto wspomnieć o rodzajach alergii i tym samym różnych objawach – wyróżniamy alergie IgE- zależne, IgE- niezależne, jak i mieszane.

• Alergia IgE-zależna

Pierwsza z nich, czyli alergia w klasie IgE- zależna to alergia objawiająca się natychmiastowo po kontakcie z uczulającym produktem poprzez typowe objawy dla tej klasy alergii, czyli opuchnięcie błon śluzowych, czy krtani, pokrzywki, lub zaczerwienienie skóry, czy nagłe problemy ze strony układu pokarmowego(bóle brzucha, biegunka lub wzdęcia). Reakcja może mieć przebieg łagodny, do bardzo ciężkiego, a nawet prowadzić do bezpośredniego zagrożenia życia – tzw. wstrząsu anafilaktycznego. Jeżeli chodzi o diagnostykę tego typu alergii, czyli IgE zależnej, to możemy wykorzystać do tego testy skórne, niezdatne do wykrycia pozostałych typów. Ale również wywiad lekarski zdrowotny, jak i żywieniowy oraz testy z krwi.
W alergiach IgE-niezależnych i mieszanych objawy mogą wystąpić po czasie i tu występuje różnica między tymi natychmiastowymi, czyli Ige-zależnymi.

• Alergia IgE- niezależna

W alergii Ige-niezależnej częstymi objawami są te ze strony układu pokarmowego, jak: wymioty, biegunka, czy bóle brzucha. Mogą także wystąpić zapalenia jelita grubego, czy odbytnicy. Objawy pojawiają się po 1-2godzinach, aż do kilku dni.

• Alergia pokarmowa typu mieszanego:

Natomiast w typie mieszanym, najczęstszymi postaciami i objawami klinicznymi są wypryski atopowe, zapalenie przewodu pokarmowego, czy duszności. Objawy mogą wystąpić od kilku minut do nawet kilku dni.

>>> Dieta w PCOS (zespole policystycznych jajników): co jeść, jak ją bilansować, a czego unikać?

Diagnostyka alergii pokarmowych

W diagnostyce alergii pokarmowych nie ma jednego optymalnego sposobu, dzięki któremu uzyska się właściwe rozpoznanie. Ważny jest indywidualny i precyzyjny dobór metod diagnostycznych. Najczęstszy proces w tym przypadku polega na dobrze przeprowadzonym wywiadzie z pacjentem, wtedy lekarz ma szansę na ustalenie celowanej diagnostyki, aby jak najszybciej określić problem. Następnie może być potrzeba przeprowadzenia testów skórnych (punktowych, śródskórnych, czy płatkowych), które są jedną z najpopularniejszych metod w alergologii dotyczącej alergii pokarmowych. Inną metodą mogą być metody serologiczne, polegające na badaniu zawartości całkowitego IgE w krwi lub przeprowadzenie próby prowokacyjnej, jak i inne bardziej specjalistyczne testy.

Dlaczego powinniśmy umieć rozróżnić alergie pokarmową od nietolerancji?

Odpowiedź jest prosta - dla własnego dobra!
Wiadomo, że główną różnicą jest odpowiednie zaangażowanie lub nie, układu immunologicznego i wytworzenie przeciwciał. Natomiast, by zrozumieć problem od strony praktycznej przytoczymy przykład na postawie kategorii produktów nabiałowych.
W przypadku nietolerancji laktozy można sięgać po nabiał, ale ten bezlaktozowy, czyli nie zawierający cukru-laktozy. Większość osób z tą przypadłością może także spożywać produkty fermentowane, gdyż po tym procesie zanika laktoza, na tyle, że organizm przyjmuje taki produkt, ale zależy to od indywidualnej tolerancji. Zupełnie inaczej wygląda to w alergii. Przy alergii na białka mleka krowiego - najczęściej występująca alergia z tej kategorii produktowej, zakazane są wszystkie produkty, które powstały z mleka krowiego, bez wyjątku i nie ma to znaczenia, że laktoza jest, czy już jej nie ma, albo jest niewiele tak, jak w przypadku nabiału fermentowanego. Tu odstępstwa nie istnieją.
Leczeniem dietetycznym w obu przypadkach jest dieta eliminacyjna. Powinna być ona odpowiednio zbilansowana, tak aby uniknąć niedoborów pokarmowych. W alergii pokarmowej polega ona na całkowitym wyeliminowaniu produktów alergizujących. Należy bardzo zwracać uwagę na dobór produktów, czytać dokładnie etykiety ze składem, aby uniknąć tego, co uczula. Najlepiej też wybierać produkty jak najmniej przetworzone. Czasami w cięższych przypadkach dietoterapia nie wystarcza i potrzebne jest wprowadzenie dodatkowo leczenia farmakologicznego.
Różnica między nietolerancjami pokarmowymi, a alergiami jest naprawdę istotna. Musimy wiedzieć, z czym mamy do czynienia, szczególnie przy doborze produktów i ustaleniu diety, w czym oczywiście może pomóc nam dietetyk.
Autorka artykułu: Agata Wyrwas

>>> Czytaj też:  Czym jest dieta FODMAP i kto powinien ją stosować?

Bibliografia:
1. https://www.latopic.pl/alergia-a-nietolerancja-pokarmowa-roznice-i-podobienstwa/
2. Alergologia Krystyna Obtułowicz PZWL 2016
3. https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a1760/Alergia-czy-nietolerancja-pokarmowa-----roznice-i-podobienstwa.html/
4. https://instytut-mikroekologii.pl/alergia-i-nietolerancja-pokarmowa-w-praktyce/
5. Diagnosis and Management of Food Allergy- Roxanne Carbonell Oriel , Julie Wang
6. Diagnosis of Food Allergy- Malika Gupta, Amanda Cox, Anna Nowak-Węgrzyn, Julie Wang